Ανακοινώσεις

Η πρώτη δράση της ομάδας πολιτών “ΔΡΩ” συμπεριελάμβανε και τον διαδραστικό περίπατο μνήμης στην πόλη. Ο περίπατος ξεκίνησε από τις αποθήκες Παπαπέτρου.

Εκεί ο αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Οικονομικών επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών Βασίλης Πατρώνης αναφέρθηκε στο ιστορικό των καπναποθηκών.

Μεταξύ άλλων είπε:

Οι καπναποθήκες Παπαπέτρου είναι ένα από τα σημαντικότερα δείγματα ιστορικής βιομηχανικής αρχιτεκτονικής της πόλης, ίσως το μεγαλύτερο που κατασκευάστηκε στο Αγρίνιο.

Βρίσκονται στη συμβολή των οδών Λ. Μαβίλη και Κ. Παλαμά και απέναντι από το κτίσμα του παλαιού Σιδηροδρομικού Σταθμού. Η χωροθέτησή τους, ήταν άμεσα συσχετισμένη με εκείνη του σιδηροδρόμου για λόγους γρήγορης μεταφοράς διανομής προϊόντων και πρώτων υλών. Σύμφωνα με τους αρχιτέκτονες, το κτήριο αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου, με έντονα art deco μοτίβα στην μόρφωση του κεντρικού θυρώματος. Είναι μικτής κατασκευής, από τα πρώτα τέτοια κτίσματα στην πόλη του Αγρινίου, με φέρουσα περιμετρική αργολιθοδομή (τοπικός ψαμμόλιθος), και φέροντα οργανισμό (υποστυλώματα, πλακοδοκοί) από οπλισμένο σκυρόδεμα. Χαρακτηρίζεται από ορθογωνική κάτοψη, απόλυτη συμμετρία κατά τους δύο άξονες και έναν κεντρικό χώρο κινήσεων αρθρωμένο με μεταλλική κατασκευή.

Οι αποθήκες Παπαπέτρου έχουν μια διπλή λειτουργία στο Αγρίνιο του 20ού αιώνα: Κέντρο επεξεργασίας και αποθήκευσης στη «χρυσή εποχή» του καπνού της περιοχής Αγρινίου, φυλακή και χώρος κράτησης και ανάκρισης στη διάρκεια της ιταλογερμανικής κατοχής της πόλης (1941-1944).

Από τις αρχές του 20ού αιώνα, η καλλιέργεια του καπνού στη περιοχή του Αγρινίου άρχισε να αποκτάει μεγάλη σημασία για τη τοπική οικονομία. Εξαιτίας της ιδιοσυστασίας του εδάφους και του κλίματος, τα καπνά του Αγρινίου μαζί με τα Θρακομακεδονικά, που ονομάστηκαν και “ανατολικά”, θεωρήθηκαν τα καλύτερα της παγκόσμιας παραγωγής. Οι περισσότεροι καπνοκαλλιεργητές ήταν μικροϊδιοκτήτες και ασχολούνταν, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, αποκλειστικά με τον καπνό. Κατ’ αυτό τον τρόπο η καπνοκαλλιέργεια, χάρη στη μεγαλύτερη συγκριτικά απόδοσή της σε σχέση με άλλες καλλιέργειες, φαινόταν ως η καλύτερη λύση για τη μέση οικογένεια της περιοχής Αγρινίου, που είχε πολλά χέρια και λίγη γη. Επειδή ο καπνός που προοριζόταν για εξαγωγή, έπρεπε να γίνει αντικείμενο προσεκτικής επεξεργασίας, διαλογής και δεματοποίησης, μεγάλες καπναποθήκες-καπνομάγαζα δημιουργήθηκαν στην πόλη του Αγρινίου. Οι σημαντικότερες  ήταν αυτές των Αδελφών Παπαστράτου, Αδελφών Παπαπέτρου, Αδελφών Παναγοπούλου, Ηλ. Ηλιού, “Générale”, Καμποσιώρα και Κόκκαλη. Σε αυτές εργάζονταν καθημερινά εκατοντάδες εργάτες και εργάτριες, πολλοί από τους οποίους προέρχονταν από τους νεοφερμένους στην πόλη πρόσφυγες.

Σημαντικοί ήταν και οι συνδικαλιστικοί αγώνες των καπνεργατών στο χώρο αυτό που επισκεπτόμαστε σήμερα, αλλά και στις άλλες καπναποθήκες της πόλης. Στο Αγρίνιο το Σωματείο των Καπνεργατών «Η Αλληλοβοήθεια» ιδρύθηκε το 1911. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Εργατικού Κέντρου Αγρινίου το 1918  και αποτέλεσε τον κύριο κορμό του εργατικού κινήματος της πόλης για τις επόμενες τρεις δεκαετίες. Με την επέκταση των καπναποθηκών και την έλευση των προσφύγων  ο αριθμός των καπνεργατών-καπνεργατριών ξεπέρασε τις 2.000 και οι συνδικαλιστικοί τους αγώνες έλαβαν χαρακτήρα μαζικό και μαχητικό. Οι απεργιακές κινητοποιήσεις συνοδευόταν πολλές φορές από αιματηρά επεισόδια με τη χωροφυλακή, αλλά και δυνάμεις στρατού που έφθαναν σε ενίσχυση. Χαρακτηριστικά είναι τα γεγονότα του Οκτωβρίου 1929, με τα οποία σύμφωνα με μια πηγή ασχολήθηκε και η εφημερίδα “Πράβντα” στο φύλλο της της 24/10/1929: “Εξεγερθέντες καπνεργάτες κατέλαβον την πόλιν η οποία ανεκαταλήφθη από τας καταλυθείσας αρχάς μόνον κατόπιν ενισχύσεών των, αποσταλείσης από το Σύνταγμα Μεσολογγίου. Ούτοι αμύνθησαν όπισθεν ειδικών οδοφραγμάτων, οπόθεν αντέταξαν λυσσώδη άμυναν επί τρίωρον.”

Στη διάρκεια της Κατοχής, οι αποθήκες Παπαπέτρου και Παναγόπουλου χρησιμοποιήθηκαν σαν χώροι στρατωνισμού των κατοχικών στρατευμάτων και του Τάγματος Ασφαλείας Αγρινίου, καθώς και σαν χώροι φυλάκισης και ανάκρισης των «υπόπτων» για συμμετοχή στην Αντίσταση. Επίσης, στο χώρο που βρισκόμαστε σήμερα, «φιλοξενήθηκαν» τον Μάρτιο του 1944 οι 524 Εβραίοι της Πρέβεζας και της Άρτας, καθοδόν προς την Αθήνα και από εκεί για τα γερμανικά στρατόπεδα εξόντωσης. Τον Απρίλιο του 1944, μετά το σαμποτάζ του τραίνου στη Σταμνά, οι μαρτυρίες που έχουμε στη διάθεσή μας μιλάνε για ένα μεγάλο γερμανικό μπλόκο που έγινε στο Αγρίνιο τη Μεγάλη Τρίτη 11 Απριλίου και είχε σαν αποτέλεσμα να μεταφερθούν στις αποθήκες Παπαπέτρου «κοντά τρεις χιλιάδες άτομα».  Στη διαλογή που ακολούθησε, οι ύποπτοι για συμμετοχή στην αντίσταση μεταφέρονταν στις φυλακές της Αγίας Τριάδας και οι υπόλοιποι αφήνονταν ελεύθεροι. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Σωτήρη Πύργου που συνελήφθη τότε, «όσοι εκείνες τις μέρες κρατήθηκαν στις φυλακές Παπαπέτρου αποτέλεσαν το “προζύμι” των εκτελέσεων της Αγίας Τριάδας»

Το 1992 το κτήριο κηρύσσεται διατηρητέο και το 1996 περνά στην ιδιοκτησία του Υπουργείου Πολιτισμού. Ας ελπίσουμε ότι μετά τη χρήση του σαν χώρος επεξεργασίας και αποθήκευσης καπνών στη διάρκεια του Μεσοπολέμου και σαν χώρος φυλάκισης αγωνιστών κατά τη διάρκεια της Κατοχής, το κτίριο των αποθηκών Παπαπέτρου σύντομα να «ζήσει» την τρίτη του ζωή: Να αποτελέσει δηλαδή το χώρο που θα φιλοξενήσει το νέο, πολυδύναμο και διαδραστικό Ιστορικό Μουσείο της πόλης.

Φωτογραφίες από την εκδήλωση: Panos Kaltsas

Ένας διαδραστικός περίπατος μνήμης στην πόλη.

H κυρία Γίτσα Πανταζή Ναστούλη μίλησε στην διαδρομή του  διαδραστικού περίπατου μνήμης στην πόλη και εξήγησε πως ήταν διαμορφωμένο το  αρχικό κτίριο της λαχαναγοράς.

Συγκεκριμένα είπε:

Βρισκόμαστε στην Δημοτική Αγορά της πόλης μας. Ένα κτίριο, που το χτίσιμό του ολοκληρώθηκε το 1933, επί δημαρχίας του καπνέμπορου Ανδρέα Παναγόπουλου. Συγκεκριμένα τα εγκαίνιά του έγιναν στις 11 Νοεμβρίου του 1933.

Είναι έργο του σημαντικού αρχιτέκτονα, καθηγητή, Βασιλείου Κουρεμένου.

Λεπτομέρειες και αναλυτικά στοιχεία για το κτίριο, βρίσκουμε στην έκθεση του τότε Νομάρχη Αιτωλοακαρνανίας Γεωργίου Κουράκου. Μία έκθεση που συνέταξε τον Μάρτιο του 1931 με αποδέκτη τον Πρωθυπουργό της χώρας, όταν οι εργασίες για την ανέγερση της Δημοτικής Αγοράς βρισκόταν σε εξέλιξη.

Χάρις στην αναλυτική περιγραφή του μπορούμε να φανταστούμε το εσωτερικό του κτιρίου.

Αναφέρει συγκεκριμένα:

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΑΓΡΙΝΙΟΥ

«Η έλλειψις μιάς τοιαύτης εν Αγρινίω είναι λίαν αισθητή.

Τα κρεοπωλεία, ιχθυοτροφεία κ.λ.π. ευρίσκονται εις τας κυριωτέρας αρτηρίας, αι δε εξ αυτών αναδιδόμεναι οσμαί και το άκοσμον δια την εμφάνισιν της πόλεως, καθίστων επιτακτικήν ανάγκην την ανέγερσίν της.

Από του λήγοντος οικονομικού έτους, όντως, ο Δήμος επελήφθη συντόνως της εκτελέσεώς της και ήδη ανεγείρεται εις κατάλληλον θέσιν της πόλεως.

Ο προϋπολογιμός της δαπάνης ανέρχεται εις 5.200.000 δραχμάς.»

Σχετικά με το οικόπεδο όπου βρίσκεται το κτίριο αναφέρει:

«Το οικόπεδον αποτελείται εκ δύο ορθογωνίων παραλληλογράμμων αντιστρόφως τοποθετημένων, συνδεομένων εν σχήματι Γ.

Η πρόσοψις του κτιρίου κείται επί κεντρικής οδού —εννοώντας την οδό Σκαλτσοδήμου—η δε οπισθία πλευρά της κείται επί νέας υπό διάνοιξιν οδόν —-εννοώντας την σημερινή οδό Κοραή—.

Το σύνολο του οικοδομουμένου χώρου ανέρχεται εις μέτρα τετραγωνικά 1400 περίπου.»

Σχετικά με το εσωτερικό του κτιρίου αναφέρει ότι η  Δημοτική Αγορά στο υπόγειο θα συμπεριλάβει

25 καταστήματα διαστάσεων 2.70 Χ 4.00

1 Ψυγείο μικρό και ένα Ψυγείο μεγάλο

5 αποχωρητήρια και ουρητήρια.

Στο ισόγειο θα υπάρχουν

17  κρεοπωλεία                               2.80 Χ 3.20

13  ιχθυοπωλεία                             2.80 Χ 3.00

9 παντοπωλεία                               2.80 Χ 3.00

9 οπωροπωλεία                             2.80 Χ 3.00

9 εδωδιμοπωλεία (μπακάλικα)  2.80 Χ 3.00   και

9 ωοπωλεία                                     2.80 Χ 3.00

Όλα ίδιων διαστάσεων  2.80 Χ 3.00  εκτός των κρεοπωλείων  που ήταν  ελάχιστα μεγαλύτερα  2.80 Χ 3.20

Εκτός των καταστημάτων αυτών,  στο ισόγειο θα υπήρχε και:

«1   Πλατείαν δι’ αναγκαστικάς πωλήσεις διαστάσεων  8.00 Χ 8.50

1   Πλατείαν διά πλανοδίους διαστάσεων 6.00 Χ 6.50  και

1   Κηπάριον  διαστάσεων 5.00 Χ 8.50» ………όπως χαρακτηριστικά αναφέρει.

Μέσα στο κτίριο της Δημοτικής Αγοράς υπήρχε ένα καφενείο καθώς και ένας χώρος για την αστυνομία…. «τα οποία ετέθησαν εις δευτερεύοντας μεν χώρους, αλλά συγχρόνως εις το κέντρον του όλου κτιρίου, εις τρόπον, ώστε η προσπέλασις, διανομή και επίβλεψις να είναι ευχερής» …..γράφει στην αναφορά του.

Την περίοδο που ο Νομάρχης έγραψε την παρούσα έκθεση είχαν ήδη τελειώσει τα έργα του υπογείου και είχε κατασκευασθεί η πλάκα του ισογείου.

Στο τέλος δε της αναφοράς του γράφει χαρακτηριστικά : « Κατά τας βεβαιώσεις τόσον του αρχιτέκτονος,  όσον και των ειδικών επισκεφθέντων το κτίριον, η Αγορά Αγρινίου δύναται να παρουσιασθεί ως μία των καλλιτέρων Αγορών της Ελλάδος.»

Φωτογραφίες του Κώστα Πατρώνη με την λαχαναγορά πριν και κατά την ανακατασκευή της.

Επίσης Φωτογραφίες από το αρχείο της κ. Γίτσας Πανταζή Ναστούλη, της έκθεσης του τότε (1931) Νομάρχη Αιτωλοακαρνανίας Γεωργίου Κουράκου. Μία έκθεση με αποδέκτη τον Πρωθυπουργό της χώρας, όταν οι εργασίες για την ανέγερση της Δημοτικής Αγοράς βρισκόταν σε εξέλιξη.